Prawa pacjenta
czego może żądać pacjent?

Prawa pacjenta – czego może żądać pacjent?

Przestrzeganie praw pacjenta przez personel medyczny

Nie wszyscy pacjenci zdają sobie sprawę, że jako osoby korzystające ze świadczeń medycznych finansowanych ze środków publicznych, mają pewne bardzo istotne dla nich prawa. Prawa pacjenta zawarte są m.in. w ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, ustawie o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, a nawet w konstytucji RP. Przestrzeganie praw pacjenta nie jest dobrą wolą personelu medycznego. Jest to obowiązek wszystkich podmiotów, biorących udział w udzielaniu świadczeń zdrowotnych. Prawa pacjenta muszą respektować zarówno organy władzy publicznej, jak również osoby wykonujące zawody medyczne. Muszą ich przestrzegać również wszystkie inne osoby, które w jakikolwiek sposób mają kontakt z pacjentami. Jakie prawa przysługują pacjentowi?

Jeżeli Twoje prawa pacjenta zostały naruszone, masz prawo ubiegać się o odszkodowanie. Zadzwoń, aby uzyskać pomoc 536 007 001

Prawo do świadczeń zdrowotnych

Każdy z pacjentów ma prawo do otrzymywania świadczeń zdrowotnych, udzielanych z należytą starannością. Pomoc medyczna musi również być zgodna z aktualną wiedzą medyczną. Pacjent w sytuacji zagrożenia życia lub zdrowia ma również prawo do otrzymania natychmiastowych świadczeń medycznych. Może również korzystać z rzetelnej listy oczekujących, opartej na kryteriach medycznych (w sytuacji, gdy dostępność świadczeń medycznych jest ograniczona).

Ponadto, jeśli pacjent ma wątpliwości do prawidłowości podejmowanych przez lekarza działań, może on żądać, aby lekarz zasięgnął opinii innego specjalisty bądź zwołał konsylium lekarskie. To samo tyczy się działań pielęgniarki. Żądanie pacjenta, a także decyzję w tym względzie, odnotowuje się w dokumentacji medycznej.

Prawo do dokonania wyboru

Pacjent może w pewien sposób decydować o przebiegu swojego leczenia. Może wybrać:

• Placówkę medyczną, mającą kontrakt zawarty z NFZ;
• Dowolny szpital, posiadający umowę z NFZ, na terenie całej Polski – w ramach leczenia szpitalnego;
• Lekarza, pielęgniarkę i położną – w ramach podstawowej opieki zdrowotnej;
• Lekarza specjalistę – w ramach ambulatoryjnej opieki specjalistycznej;
• Lekarza dentystę – w ramach leczenia stomatologicznego.

Prawo do informacji i poufności oraz do dostępu do dokumentacji medycznej

Pacjent ma prawo do rzetelnego poinformowania go o przysługujących mu prawach. W związku z tym, każdy zakład leczniczy ma obowiązek umieszczenia odpowiedniej informacji na temat praw pacjentów. Informacje muszą być udzielane w sposób przystępny, a pacjent może poprosić o ich doprecyzowanie i wyjaśnienie. Pacjent ma prawo m.in. do:

• Informacji o rodzaju i zakresie świadczeń, udzielanych przez dany zakład leczniczy oraz o osobach, które ich udzielają;
• Informacji o swoim stanie zdrowia – m.in. o rozpoznaniu, metodach leczenia, rokowaniach itp.;
• Decyzji o tym jakie informacje o swoim stanie zdrowia chce przekazać i komu;
• Rezygnacji z otrzymywania informacji wraz z precyzyjnym wskazaniem, jakich informacji nie chce otrzymywać.

Pacjent ma również prawo do poufności. Bez zgody pacjenta lub osoby, która sprawuje nad nim opiekę, personel medyczny nie może informować nikogo o jego stanie zdrowia. Pacjent może wskazać, kto może otrzymywać takie informacje. Jeśli pacjent utraci świadomość, obowiązują wcześniejsze poczynione z nim ustalenia. Ustalenia takie będą obowiązywały również po śmierci pacjenta.

Pacjent w każdym momencie może również zażądać dostępu do swojej dokumentacji medycznej. Jest to prawo ważne prawo pacjenta – dokumentacja medyczna często stanowi bardzo istotny dowód w sprawach o błąd medyczny.

Prawo do wyrażenia zgody

Pacjent – również małoletni – ma prawo do wyrażenia świadomej zgody na udzielenie świadczenia zdrowotnego. Takie prawo ma również przedstawiciel ustawowy pacjenta lub jego faktyczny opiekun. Pacjent może też odmówić albo zażądać zaprzestania udzielania świadczenia. Dla zabiegów operacyjnych lub metod leczenia o podwyższonym ryzyku, zgoda pacjenta musi być wyrażona na piśmie. Wcześniej, personel medyczny musi przedstawić pacjentowi wyczerpujące informacje na temat danego świadczenia, wraz z idącymi za nim zagrożeniami.

Prawo do poszanowania intymności i godności oraz prawo godnej śmierci

Pacjent ma prawo do poszanowania intymności i godności. Wszyscy członkowie personelu medycznego mają obowiązek zachowywania się w sposób, który zapewni pacjentowi realizację tego prawa. Obecność innych osób w trakcie leczenia, np. studentów medycyny, wymaga wyrażenia zgody przez pacjenta. Jeśli pacjent jest małoletni, ubezwłasnowolniony całkowicie lub nie ma możliwości wyrażenia zgody, konieczna będzie zgoda jego opiekuna oraz lekarza.

Pacjent ma również prawo umierać w sposób godny. Ma m.in. prawo do obecności bliskiej osoby przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych, chyba, że np. stwarza ryzyko wystąpienia zagrożenia epidemicznego. Odmowa dotycząca braku obecności osoby bliskiej musi zostać odpowiednio odnotowana w dokumentacji medycznej.

Prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego

Pacjent, który przebywa np. w szpitalu, ma prawo do utrzymywania kontaktu osobistego, telefonicznego lub korespondencyjnego z innymi osobami. Może również odmówić takiego kontaktu. Ponadto, pacjent (np. pacjentka w trakcie ciąży czy połogu) ma prawo do otrzymania dodatkowej opieki pielęgnacyjnej, która nie polega na udzielaniu świadczeń zdrowotnych. Kosztami takiej opieki może zostać obciążony pacjent. Ustalaniem wysokości opłaty rekompensującej wspomniane koszty zajmuje się kierownik zakładu. Informacje o jej wysokości oraz sposobie ustalania opłaty, muszą być udostępnione w zakładzie opieki zdrowotnej.

Prawo do sprzeciwu wobec opinii albo orzeczenia lekarza

Pacjent oraz jego przedstawiciel ustawowy mogą wystosować sprzeciw wobec opinii albo orzeczenia lekarza. Dotyczy to jedynie sytuacji, w której opinia lub orzeczenie mają wpływ na prawa lub obowiązki pacjenta. Sprzeciw pacjenta może wnieść do Komisji Lekarskiej działającej przy Rzeczniku Praw Pacjenta. Wnosi się go za pośrednictwem Rzecznika Praw Pacjenta. Termin na zgłoszenie sprzeciwu to 30 dni liczonych od dnia wydania opinii albo orzeczenia przez lekarza, który orzekał o stanie zdrowia pacjenta.

Pozostałe prawa pacjenta

Oprócz wyżej opisanych praw pacjenta, pacjent, przebywający np. w szpitalu, ma również prawo do przechowywania rzeczy wartościowych w depozycie. Koszty przechowywania obciążają zakład opieki zdrowotnej, chyba że odrębne regulacje stanowią inaczej.

Pacjenci mają również prawo do opieki duszpasterskiej. Ma ono szczególne znaczenie w obliczu pogorszenia się stanu zdrowia pacjenta lub zagrożenia jego życia. W takich przypadkach zakład leczniczy ma obowiązek zapewnienia pacjentowi kontakt z duchownym danego wyznania.

Prawa pacjenta mogą doznać pewnych ograniczeń. Kierownik zakładu opieki zdrowotnej lub upoważniony lekarz mogą ograniczyć korzystanie z praw pacjenta, gdy wystąpi zagrożenie epidemiologiczne, a także ze względu na bezpieczeństwo  pacjentów. W przypadku niektórych praw ograniczenie stanowią również możliwości organizacyjne danej placówki (błąd organizacyjny to osobna sytuacja).

Naruszenie praw pacjenta odszkodowanie

Pacjent, który uważa, że jego prawa zostały naruszone, może zwrócić się o pomoc do bezpośredniego przełożonego osoby udzielającej świadczenia, a kolejno – do kierownictwa placówki. Może również złożyć skargę na lekarza do:

• Rzecznika Praw Pacjenta;
• Podmiotu udzielającego świadczenia;
• Narodowego Funduszu Zdrowia.

Jeśli naruszenie dotyczyło czynności medycznej, pacjent może również skontaktować się z Rzecznikiem Odpowiedzialności Zawodowej, który działa przy Okręgowej i Naczelnej Izbie Lekarskiej, a także przy Okręgowej i Naczelnej Izbie Pielęgniarek i Położnych.

Pacjent może również skierować sprawę do sądu. Zdecydowanie warto rozważyć postępowanie sądowe. Naruszenie praw pacjenta często, choć oczywiście nie jest to regułą, ma związek z popełnieniem błędu medycznego. Podstawą do uzyskania zadośćuczynienia za naruszenie praw pacjenta na podstawie ustawy o prawach pacjenta może być sam fakt ich naruszenia. Uzyskanie zadośćuczynienia nie jest zatem zależne od jednoczesnego wystąpienia szkody na osobie. Orzekł tak m.in. Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 31 maja 2017 r. (sygn. akt. I ACa 1059/16). Wyrok zapadł na tle sprawy, w której doszło do naruszenia praw pacjenta i dóbr osobistych w postaci prawa do planowania rodziny. U dziecka kobiety, która dochodziła zadośćuczynienia, nie rozpoznano poważnych schorzeń, które można było rozpoznać przy pomocy badania USG. W konsekwencji urodziła poważnie chore dziecko. Tym samym, chociaż bezpośrednio u kobiety nie doszło do szkody, mogła ona domagać się zadośćuczynienia. Błąd lekarza i idące za nim naruszenie praw pacjenta, miało w tym przypadku bardzo duży wpływ na dalsze życie tej rodziny.

Personel medyczny powinien wiedzieć, że za naruszenie praw pacjenta może zapłacić odszkodowanie

Nie tylko pacjenci często nie zdają sobie sprawy z istnienia przynależnych im praw. Wiedzy niestety brakuje czasem również personelowi medycznemu, który nie zdaje sobie sprawy z konsekwencji naruszenia praw pacjenta. Warto więc pamiętać, że pacjent może domagać się odszkodowania za naruszenie jego praw. Są to prawa jak każde inne, gwarantowane pacjentowi co najmniej kilkoma aktami powszechnie obowiązującymi. Jeśli w trakcie leczenia Twojego lub osoby Ci bliskiej, członek personelu naruszył przysługujące Ci prawa – skontaktuj się z nami.

Naruszenie praw pacjenta – pomoc prawna dla poszkodowanych pacjentów – zadzwoń 536 007 001