Sąd lekarski – odpowiedzialność dyscyplinarna personelu medycznego
Sądy lekarskie orzekają w sprawach dotyczących odpowiedzialności zawodowej lekarzy. W pierwszej instancji orzekają okręgowe sądy lekarskie, a w drugiej – Naczelny Sąd Lekarski (NSL). Strony w postępowaniu przed sądem lekarskim to pokrzywdzony, lekarz lub obwiniony, którego dotyczy postępowanie oraz rzecznik odpowiedzialności zawodowej. Postępowanie dzieli się na cztery zasadnicze etapy: czynności sprawdzające, postępowanie wyjaśniające, postępowanie przed sądem lekarskim oraz postępowanie wykonawcze. Bez względu na to czy jesteś pokrzywdzonym czy lekarzem, który obawia się wszczęcia przeciwko sobie postępowania dyscyplinarnego, warto znać zasady i sposób funkcjonowania sądów lekarskich.
Za co lekarz odpowiada przed sądem lekarskim?
Lekarz może odpowiedzieć m.in. za takie przewinienia jak:
- Naruszenie zasad, wynikających z Kodeksu Etyki Lekarskiej
- Naruszenie przepisów, regulujących wykonywanie zawodu lekarza (głównie ustawy o o zawodach lekarza i lekarza dentysty)
- Naruszenie przepisów ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta – odpowie m.in. za naruszenie prawa pacjenta do informacji czy niezachowanie w tajemnicy informacji o stanie zdrowia, a także w przypadkach podjęcia leczenia bez zgody pacjenta.
Katalog przesłanek, warunkujących odpowiedzialność lekarza może być znacznie szerszy i zależy od okoliczności konkretnego przypadku.
Okręgowe sądy lekarskie – co grozi lekarzowi?
Okręgowe sądy lekarskie funkcjonują w okręgowych izbach lekarskich. Okręgowe izby lekarskie znajdują się w większości większych miast, m.in. w Warszawie, Lublinie, Białymstoku, Częstochowie, Łodzi czy Krakowie.
Okręgowe sądy lekarskie orzekają we wszystkich sprawach jako I instancja. Mogą orzec następujące kary:
- upomnienie;
- nagana;
- kara pieniężna;
- zakaz pełnienia funkcji kierowniczych w jednostkach organizacyjnych ochrony zdrowia na okres od roku do pięciu lat;
- ograniczenie zakresu czynności w wykonywaniu zawodu lekarza na okres od sześciu miesięcy do dwóch lat;
- zawieszenie prawa wykonywania zawodu na okres od roku do pięciu lat;
- pozbawienie prawa wykonywania zawodu.
Jeżeli sąd lekarski nałoży na pracownika personelu medycznego karę zawieszenia lub pozbawienia prawa wykonywania zawodu, może połączyć tę karę z zakazem pełnienia funkcji kierowniczych w jednostkach organizacyjnych ochrony zdrowia. Od wyroku wydanego przez okręgowy sąd lekarskie można wnieść odwołanie do Naczelnego Sądu Lekarskiego. Prawo takie ma pokrzywdzony, lekarz oraz rzecznik odpowiedzialności zawodowej.
Naczelny Sąd Lekarski
Naczelny Sąd Lekarski, w przeciwieństwie do okręgowych sądów lekarskich funkcjonuje w strukturze Naczelnej Izby Lekarskiej.
Naczelny Sąd Lekarski jest stanowi wyższą instancję w stosunku do okręgowych sądów lekarskich. Zgodnie z art. 44 ust. 2 ustawy z dnia 2 grudnia 2009 r. o izbach lekarskich Naczelny Sąd Lekarski zajmuje się m.in. sprawami z zakresu odpowiedzialności zawodowej zawodowej, rozpatruje protesty przeciwko ważności wyborów w izbach lekarskich oraz zażalenia. Naczelny Sąd Lekarski utrzymuje, uchyla albo zmienia orzeczenia okręgowego sądu lekarskiego. Nie uznaje obwinionego za winnego i nie wymierza kary obwinionym, którzy zostali uniewinnieni w postępowaniu przed okręgowym sądem lekarskim oraz, co do których postępowanie umorzono.
Wyroki Naczelnego Sądu Lekarskiego również można zaskarżyć. Służy do tego nadzwyczajny środek zaskarżenia czyli kasacja. Wnosi się ją do Sądu Najwyższego.
Pokrzywdzony w postępowaniu przed sądem lekarskim
Pokrzywdzonymi w postępowaniu przed sądem lekarskim, zgodnie z art. 57 ustawy o izbach lekarskich mogą być osoby fizyczne, prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej. Warunkiem jest to, aby ich dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone przez przewinienie zawodowe.
Pokrzywdzony ma prawo do ustanowienia dwóch pełnomocników spośród radców prawnych lub adwokatów. Zadaniem profesjonalnych pełnomocników jest reprezentacja interesów pokrzywdzonego w postępowaniu przed sądem lekarskim. W przypadku śmierci pokrzywdzonego w trakcie postępowania, w miejsce i prawa pokrzywdzonego mogą wstąpić jego małżonek oraz najbliższa rodzina, a także osoby pozostające we wspólnym pożyciu.
Wyroki sądów lekarskich – przykłady z praktyki
Sądy lekarskie orzekają w sprawach o naprawdę różnych stanach faktycznych. Naczelny Sąd Lekarski rozpatruje zarówno problemy o charakterze ściśle proceduralnym, jak również materialno – prawnym, często doprecyzowując kwestie, które przeczyły Okręgowe Sądy Lekarskie.
W wyroku z dnia 15 marca 2001 r. Okręgowy Sąd Lekarski (NSL Rep. 37/01) ukarał upomnieniem lekarkę, która nie przeprowadziła wywiadu lekarskiego z należytą starannością, co w opinii sądu stanowiło przyczynę niepodjęcia właściwego leczenia, a w konsekwencji – zgonu pacjenta. Lekarkę uznano za winną popełnienia wykroczenia określonego w art. 8 Kodeksu Etyki Lekarskiej. W konsekwencji wniesienia przez lekarkę odwołania, sprawa trafiła do NSL. W trakcie analizy okoliczności sprawy, NSL przyznał, że zachodzi związek pomiędzy zarzutem przypisanym obwinionej lekarce, a zebranymi dowodami. Zauważył jednak, że przypisany lekarce czyn może sugerować istnienie bezpośredniego związku przyczynowego pomiędzy jej zachowaniem, a śmiercią pacjent, co jest sprzeczne ze stanem faktycznym. Lekarka nie przeprowadziła postępowania diagnostycznego z należytą starannością jedna nie wystąpiły podstawy do eskalowania zaniedbania i sugerowania, że skutkiem jej postępowania była śmierć pacjenta. NSL zmienił więc treść czynu, który przypisano obwinionej i wyeliminował z niego wszelkie niejasności. Utrzymał jednak nałożoną przez sąd I instancji karę.
Z perspektywy praw lekarzy ważne są również orzeczenia Naczelnego Sądu Lekarskiego dotyczące prawa do obrony. W jednym z istotniejszych orzeczeń, NSL podkreślił, że obwiniony lekarz ma prawo do ustanowienia obrońcy spośród lekarzy i adwokatów w każdym stadium postępowania. Uprawnienie to nie jest obwarowane żadnym warunkiem czasowym, a zatem obwiniony lekarz ma prawo do skorzystania z niego aż do zamknięcia przewodu sądowego.
Ciekawe orzeczenie zapadło również w sprawie, w której NSL uznał, że absolutnie niedopuszczalne jest wchodzenie lekarza w pewnego rodzaju stosunki majątkowe z pacjentem. W przedmiotowej sprawie lekarz w trakcie leczenia pacjenta (narkomana) odkupił od niego mieszkanie. NSL podkreślił, że jest to postępowanie sprzeczne z art. 14 Kodeksu Etyki Lekarskiej, a jego nieetyczność zachodzi nawet przy ekwiwalentności świadczeń majątkowych. Lekarza z pacjentem łączy bowiem związek szczególny, niezezwalający na tego typu zachowania.
Jak przygotować się do postępowania przed sądem lekarskim?
Jest to jedno z najczęściej zadawanych pytań, zarówno przez pacjentów, jak również lekarzy. Postępowania przed sądami lekarskimi są specyficzne. W toku postępowania, lekarze oraz pokrzywdzeni pacjenci mogą korzystać z pomocy pełnomocnika. Może być nim raca prawny, adwokat, a także inny lekarz. Skorzystanie z pomocy prawnej adwokata dla lekarzy w tego typu postępowaniach może zadecydować o sukcesie całej sprawy – efektywne prowadzenie działanie przed sądami lekarskimi wymaga wiedzy i doświadczenia. Profesjonalny pełnomocnik przygotuje zarówno pokrzywdzonego, jak również lekarza do postępowania oraz przedstawi realne szanse w sprawie.
Jeśli osobą pokrzywdzoną działaniem lekarza lub lekarzem, któremu grozi postępowanie przed sądem lekarskim, skontaktuj się z nami. Wyjaśnimy wszystkie Twoje wątpliwości.
Kancelaria Lazer & Hudziak, ul. Pańska 98/105, 00-837 Warszawa, Nr telefonu – 536 007 001
