Błąd wykonawczy

Błąd wykonawczy to jeden z rodzajów błędów medycznych, które może popełnić lekarz lub inny członek personelu medycznego. Bez względu jednak na rodzaj lub nazewnictwo błędów, za każdym razem negatywne skutki niewłaściwego działania personelu medycznego ponosi pacjent. Skutki błędu mogą trwać przez całe dalsze życie pokrzywdzonego. Jednym z błędów, który może przynieść tragiczne konsekwencje dla życia lub zdrowia pacjenta, jest błąd medyczny wykonawczy.

Błąd wykonawczy – na czym polega?

Nie każda szkoła prawa medycznego wyróżnia błąd wykonawczy spośród innych błędów medycznych. Klasycznymi błędami medycznymi są błąd diagnostyczny, terapeutyczny i organizacyjny. Według ośrodka krakowskiego dodatkowym rodzajem błędu jest również błąd decyzyjny i właśnie diagnostyczny. Szkoła krakowska wyróżnia również nietypowy dla innych podziałów błąd opiniodawczy, ale o nim napiszę w innym wpisie.

Zgodnie z podziałem krakowskim, błąd wykonawczy polega na nieprawidłowej realizacji procedury medycznej przez pracownika szpitala lub innego ośrodka, w którym odbywa się leczenie. Istotą tego błędu medycznego jest więc nieprawidłowe wykonanie prawidłowo podjętych decyzji. Może to dotyczyć zarówno zaleceń diagnostycznych jak i terapeutycznych.

Popełnić błąd wykonawczy może lekarz, jak również położna, pielęgniarka, technik czy rehabilitant. W przypadku błędu wykonawczego nie ma zbyt wielu ograniczeń co do osób, które mogą się go dopuścić. Zasadniczo odpowiedzialny za błąd może być każdy członek personelu medycznego, zaangażowany w proces leczenia i realizowanie decyzji co od jego przebiegu.

Tytułem przykładu, błąd wykonawczy popełniony przez pielęgniarkę lub położną najczęściej polega na niepoprawnym wykonaniu zaleceń terapeutycznych lub diagnostycznych. Choć fakt ten może początkowo dziwić, wiele czynności wykonywanych przez osoby inne niż lekarz może być przyczyną zaistnienia ryzyka wystąpienia błędu wykonawczego. Wynika to z faktu, że każda czynność medyczna, w tym ta wykonywana przez pielęgniarkę lub położną, jest obarczona ryzykiem błędu. Im bardziej skomplikowany jest proces leczenia lub sama operacja, tym ryzyko popełnienia błędu wykonawczego jest większe.

Błąd wykonawczy, a błąd decyzyjny

Szkoła krakowska, jak już wspomniałam, wyróżnia również błąd decyzyjny. Błąd wykonawczy i decyzyjny są często ze sobą zestawiane. Jednak różnica między tymi dwoma rodzajami błędów jest bardzo istotna. Błąd decyzyjny polega na podjęciu niewłaściwej decyzji, od której zależy rozpoznanie choroby oraz wybór metody leczenia. Może go popełnić tylko lekarz, ponieważ to lekarz decyduje o leczeniu, a w określonych, konkretnych sytuacjach również ratownik medyczny. Błąd wykonawczy może natomiast popełnić każdy z członków personelu medycznego.

Potrzeba wyróżnienia błędu wykonawczego wynika z organizacji opieki zdrowotnej w Polsce. Lekarz nie pracuje sam – korzysta z pomocy pielęgniarek, położnych czy też diagnostów laboratoryjnych. Lekarz musi jednak wiedzieć jaki jest cel zlecanych przez niego czynności oraz wydawać polecenia w poprawny sposób. Odpowiedzialność za wykonanie konkretnej czynności leczniczej w ramach postępowania diagnostyczno – terapeutycznego spoczywa więc odrębnie na każdym specjaliście, który miał w nim swój udział.

Błąd wykonawczy – rodzaje

Błąd wykonawczy może występować w dwóch zasadniczych postaciach:

Błąd wykonawczy spowodowany błędem w sztuce medycznej
Błąd wykonawczy spowodowany pomyłką lub zaniedbaniem personelu medycznego

Pierwszy z rodzajów błędu wykonawczego rozpoznawany jest na podstawie oceny kryteriów o czysto medycznym charakterze. Rozpoznaje je osoba, mająca odpowiednia wiedzę. Zaniedbania i pomyłki powinny być natomiast oceniane przez pryzmat niedotrzymania przez wykonującego czynność standardów należytej staranności. Podział błędów wykonawczych nie ma jednak większego znaczenia dla uznania odpowiedzialności prawnej za błąd. Zarówno błąd wykonawczy powodowany błędem w sztuce, jak i powstały w wyniku zaniedbania, uzasadnia powstanie odpowiedzialności prawnej po stronie osoby, która ten błąd popełniła.

Błąd wykonawczy – częsty błąd laboratoryjny

Błędy wykonawcze mogą zdarzyć się w przypadku każdego procesu leczenia. Niezwykle często występują jednak w trakcie badań laboratoryjnych. Błąd wykonawczy może zajść m.in. w toku czynności związanych z diagnostyką laboratoryjną, podejmowaną na podstawie zalecenia lekarza lub „na życzenie pacjenta”.

Błędy wykonawcze zdarzają się we wszystkich fazach – przedanalitycznej, analitycznej i poanalitycznej.

Faza przedanalityczna, zwaną również przedlabotarotyjną. Błąd wykonawczy może wystąpić związku z czynnościami powiązanymi z pobieraniem materiału do badań lub w wyniku wykonania badań na materiale nieposiadającym wartości diagnostycznej.
Faza analityczna. Błąd wykonawczy mogą tu spowodować błędne odczynniki, niezgodność kalibracyjna między wzorcem a próbą poddawaną padaniu lub też niewłaściwe wykalibrowanie pipet.
Faza poanalityczna. Błąd wykonawczy w tej fazie może przejawiać się np. w błędnym wprowadzeniu wyniku badań do systemu informatycznego.

Błąd wykonawczy – przykład z orzecznictwa

Błędy wykonawcze często zdarzają się w trakcie badań laboratoryjnych – ale nie tylko. Ciekawym i dość nietypowym przykładem z praktyki orzeczniczej jest sprawa, w której błędu wykonawczego dopuścił się lekarz stomatolog.

Sprawa dotyczyła przypadku, w którym podczas początkowej fazy leczenia złamało się narzędzie stomatologiczne i pozostało w zębie pacjenta. Lekarz nie zauważył uszkodzenia narzędzia. Nie zauważył też, że jego widoczna część pozostaje w zębie na zdjęciach RTG. Błąd tego stomatologa nie polegał na złamaniu narzędzia – takie sytuacje czasami zdarzają się w trakcie leczenia kanałowego i traktowane są jako powikłanie. Stomatolog ten nie umieścił jednak dokładnego wpisu na temat leczenia przeprowadzonego u tego pacjenta, nie opisał podjętych czynności oraz nie złożył podpisu i pieczątki w karcie leczenia. Błędem w tej sprawie było niepoinformowanie pacjenta o przebiegu leczenia, brak wpisu w karcie na ten temat oraz przede wszystkim – zaniechanie próby usunięcia złamanego narzędzia z kanału. Sąd drugiej instancji, orzekający w sprawie zasądził na rzecz powódki-pacjentki kwotę 3.000 złotych tytułem zadośćuczynienia oraz kwotę 503 złotych tytułem odszkodowania. Powódka wygrała sprawę w całości.

Innym przykładem jest sprawa, w której sekretarka medyczna w błędny sposób wprowadziła do komputera informacje o wynikach pacjenta. Jest to przykład błędu technicznego (komputerowego) oraz równocześnie błędu wykonawczego w fazie poanalitycznej. Zakład leczniczy, w którym doszło do szkody, poniósł odpowiedzialność za błąd sekretarki, a pacjent otrzymał satysfakcjonujące odszkodowanie.

W przypadku błędu wykonawczego, pacjentowi należy się odszkodowanie lub zadośćuczynienie

Błąd wykonawczy uzasadnia roszczenie pokrzywdzonego pacjenta o odszkodowanie, zadośćuczynienie, a w niektórych przypadkach również o rentę. Pacjent zasadniczo ma 3 lata na dochodzenie należnych mu pieniędzy. W zależności od okoliczności sprawy, pacjent może uzyskać wysokie, sprawiedliwe odszkodowanie. Sprawy o błąd medyczny zazwyczaj są jednak skomplikowane, a proces w sądzie pierwszej instancji potrafi trwać kilka lat. Warto więc skorzystać z pomocy prawników, specjalizujących się w sprawach medycznych.